Майстар-клас па вырабленні Грамнічнай свечкі прайшоў у аграгарадку Заполле Клічаўскага раёна
Багатая і шматгранная традыцыйная беларуская культура хавае ў сабе мноства скарбаў, даступных для вывучэння нават за межамі буйных гарадоў. Каб пагрузіцца ў свет унікальных народных традыцый, якія патрабуюць уважлівага і сістэмнага даследвання, мы наведалі аграгарадок Заполле. Адным з яркіх прыкладаў для вывучэння з’яўляецца Грамнічная свечка – не проста бытавы прадмет, а важны сімвал, непарыўна звязаны са святам Грамніц і надзелены магутнымі ахоўнымі функцыямі. У даўнейшыя часы ў апошнюю суботу перад святам Грамніц у вёсках беларусы каталі свечкі з пчалінага воску. У гэтым годзе як раз і атрымалася апошняя субота 8 лютага.
Майстар-клас, праведзены для юных удзельнікаў гурткоў і аматарскіх аб’яднанняў мясцовага Дома культуры і бібліятэкі, дазволіў дзецям не толькі даведацца аб розных тэхніках вырабу свечак і іх сімвалічным значэнні, але і паслухаць, як нашы продкі рыхтаваліся да свята. Працэс падрыхтоўкі воску для грамнічных свечак просты, экалагічна чысты і наглядна дэманструе глыбокія тэхналагічныя веды, якія перадаваліся з пакалення ў пакаленне. Размякчэнне воску ў вадзе быў рытуалам, які суправаджаўся, верагодна, адмысловымі замовамі і малітвамі, каб свечка несла ў сабе максімальную ахоўную сілу.
Падобныя майстар-класы – гэта не проста забава, а важны ўклад у захаванне і перадачу нематэрыяльнай культурнай спадчыны. Удзельнікі праявілі фантазію і выраблялі свечкі не толькі традыцыйнай формы, але і ў выглядзе маленькіх сэрдцаў, нейкіх сваіх прыдуманых адмыслова выгнутых фігур. Майстар-клас не абмежаваўся толькі вырабам свечак. Дзеці паспрабавалі паіграць на інструменце, які называецца казу. Моладзь 60-70-х гадоў, напрыклад, ведала, як здабываць меладычныя гукі з расчоскі і паперы, падносячы іх да рота. Аналагічная тэхніка выкарыстоўваецца і для ігры на казу, інструменце, які ужываецца як для музычнага суправаджэння, так і для імітацыі гукаў, дзіцячых гульняў. Хоць інструмент не беларускі, аднак у нас набыў папулярнасць і удзельнікі майстар-класа паспяхова асвоілі тэхніку ігры, дэманструючы сваю жывую цікаўнасць да гэтага інструмента.
На жаль, сучасныя дзеці часта аказваюцца празмерна захопленыя гаджэтамі. Аднак прыемна адзначыць, што ўдзельнікі майсар-класа не толькі знаёмыя з хрысціянскімі традыцыямі, але і ведаюць старажытныя верванні сваіх продкаў, іх багоў. На майстар-класе яны таксама даведаліся пра міфалагічную істоту, такую як Цмок з народных беларускіх казак.
У кантэксце захавання народнай культуры важна згадаць і ролю этнаграфічных музеяў і архіваў. Яны захоўваюць найбагацейшы матэрыял – ад прадметаў побыту да запісу народных традыцый. Вельмі цікавы музейны вугалок знаходзіцца ў мясцовай бібліятэцы. Загадчыца Белакурская Тацяна Віктараўна захоўвае тут прадметы побыту, тэкстыльныя вырабы. Кожная рэч з гэтай калекцыі мае сваю гісторыю, звязана не толькі з пэўнымі асобамі, але і з яе сямейнай спадчынай. Вельмі прыемна, што любоў да сваіх традыцый яна перадае ў сям’і дзецям. Тацяна Віктараўна сабрала цікавы матэрыял па традыцыям і абрадам сваёй малой радзімы. Сістэматызацыя і даступнасць гэтай інфармацыі неабходныя для далейшага вывучэння і папулярызацыі традыцыйнай культуры.
У сучасных умовах вельмі актуальна цыфравізацыя этнаграфічных матэрыялаў, што дазволіць пашырыць доступ да іх для шырокай аўдыторыі. Гэта дасць магчымасць не толькі захаваць спадчыну, але і натхніць маладое пакаленне на далейшыя даследванні і творчасць. Праца ў гэтым кірунку павінна быць сістэмнай і комплекснай, якая уключае ў сябе адукацыйныя праграмы, даследчую дзейнасць і шырокую інфармацыйную падтрымку. Толькі такім чынам можна забяспечыць захаванне і далейшы росквіт багатай традыцыйнай культуры Беларусі.
Ж.Я.Ачыновіч, загадчык аддзела нестацыянарнага абслугоўвання ДУК “Цэнтралізаваная клубная сістэма Клічаўскага раёна”
